รูปแบบและวิธีการฝึกอบรม/พัฒนาบุคลากรอาจใช้ได้หลากหลายวิธีขึ้นกับความเหมาะสมและความสอดคล้องกับหัวเรื่อง วัตถุประสงค์ และ ผู้เข้าอบรม ดังรายละเอียดในภาพต่อไปนี้

วิธีการฝึกอบรม

    1. Coaching : การช่วยให้บุคลากรนำความรู้ความสามารถที่มีออกมาใช้ในการปฏิบัติงาน ทั้งนี้ผู้ที่ดึงความสามารถของบุคลากรออกมา อาจเป็นหัวหน้า เพื่อนร่วมงาน หรือ ลูกน้องก็ได้ ปัจจุบันกำลังเป็นที่นิยม โดยการใช้วิทยากรภายนอกเข้าไปโค้ชผู้บริหาร เพราะหากผู้บริหารพัฒนาตนเองเพื่อดูแลพนักงาน การเป็นหน่วยงานที่มีความสุข (Happy Workplace) ย่อมเกิดขึ้น

    2. การจัดอบรมภายในหน่วยงาน (In-house Training) การจัดอบรมแบบนี้ไม่จำเป็นต้องจัดภายในหน่วยงาน ส่วนใหญ่ไปจัดภายนอกหน่วยงาน เช่นทำ Walk rally เน้นการทำงานทีม โดยไปจัดนอกสถานที่ช่วงเทศกาลเพื่อให้พนักงานได้ทั้งความรู้ และ สนุกสนาน การจัดอบรม In-house เป็นที่นิยมในวิสาหกิจขนาดย่อม เพราะลงทุนครั้งเดียวแต่ทำให้บุคลากรสามารถได้ความรู้เรื่องเดียวกัน ซึ่งสามารถนำกลับไปประยุกต์ใช้ต่อในหน่วยงานได้ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นการพัฒนาเพื่อเพิ่มศักยภาพของบุคลากร อาทิ ทัศนคติในการทำงาน การทำงานเป็นทีม การสื่อสาร การนำเสนอ หรือ เป็นการนำความรู้ใหม่ๆ มาใช้ในหน่วยงานเช่น 5ส. ระบบข้อเสนอแนะ คิวซี ISO

    3. การส่งพนักงานไปอบรมภายนอกหน่วยงาน (Public Training) มักเป็นที่นิยมในหน่วยงานขนาดกลางและใหญ่ การคัดคนไปอบรมภายนอกควรเป็นผู้ที่สามารถนำความรู้ที่ได้กลับมาถ่ายทอดในหน่วยงานจึงจะคุ้มค่าการลงทุน

    4. การโยกย้าย (Rotation) มีเกณฑ์คือ

      1) ตำแหน่งใหม่ต้องไม่ต่ำกว่าเดิม

      2) ค่าจ้างต้องไม่ต่ำกว่าเดิม

      3) ต้องทำด้วยความเป็นธรรม

    5. การอบรมหน้างาน (On-the-job Training) เป็นการสอนและทดลองปฏิบัติงาน ณ จุดที่พนักงานทำงานจริง มักใช้กับพนักงานใหม่ หรือ พนักงานระดับปฏิบัติการ

    นอกเหนือจากวิธีการฝึกอบรมแล้ว วิธีการส่งมอบความรู้ และ การสร้างบรรยากาศในการฝึกอบรมก็สำคัญ จากประสบการณ์ผู้เขียน ผู้เข้าอบรมโดยเฉพาะกลุ่มปฏิบัติการมักชอบการอบรมกึ่งวิชาการ มีการละลายพฤติกรรมและเกมมาเป็นส่วนประกอบ โดยวิทยากรจะต้องหาข้อสรุปให้ผู้เข้าอบรมเข้าใจว่าเขาได้เรียนรู้อะไรจากเกมที่เล่น

    กรมส่งเสริมอุตสาหกรรมมีโครงการส่งเสริมอุตสาหกรรมขนาดย่อมที่เป็นโครงการช่วยเหลือที่ รัฐบาลสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมันให้แก่รัฐบาลไทย โดยผ่านหน่วยงาน Deutsche Gesellschaft fuer Technische Zusammenarbeit - GTZ เป็นการฝึกอบรมในรูปแบบของ CEFE (Competency-based Economies through formation of Entreprise)

    หากวิสาหกิจชุมชน วิสาหกิจขนาดย่อมใด ๆ ไม่เคยอบรมภายในหน่วยงานเลย ผู้เขียนแนะนำให้จัดอบรมเพื่อละลายพฤติกรรม ทำกิจกรรมกลุ่ม และ สร้างวัฒนธรรมในหน่วยงานเสียก่อน ให้พนักงานที่ไม่เคยได้รับการอบรมเลยได้ตระหนักว่าการอบรมไม่ได้ยากอย่างที่คิด เขาจะได้กล้าเข้ารับการอบรมเพื่อพัฒนาตนเองและหน่วยงานต่อไป